Việc gỡ “Thẻ vàng” không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là trách nhiệm quốc gia, đòi hỏi sự chuyển đổi căn bản trong nhận thức và phương thức quản lý. Tính đến ngày 30/10/2025, Phường Vũng Tàu quản lý tổng cộng 655 tàu cá, trong đó số lượng tàu khai thác xa bờ có chiều dài lớn nhất từ 15m trở lên chiếm đa số với 549 tàu. Quy mô lớn và tính chất phức tạp của đội tàu này đặt ra thách thức không hề nhỏ đối với công tác kiểm soát IUU, yêu cầu một hệ thống chỉ đạo điều hành mạnh mẽ và xuyên suốt.
Sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính trị cơ sở
Nhận thức rõ tính chất cấp bách của nhiệm vụ, từ khi đi vào hoạt động đến nay, UBND Phường Vũng Tàu đã ban hành 13 văn bản chỉ đạo, điều hành chuyên sâu về chống khai thác IUU. Đây là minh chứng rõ nét cho sự ưu tiên hàng đầu của chính quyền địa phương đối với công tác này. Các văn bản này đã tạo ra cơ chế tổ chức thực hiện cụ thể trong việc thực hiện các nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn tình trạng khai thác bất hợp pháp (IUU), hướng đến xây dựng ngành Thủy sản hiện đại, bền vững. Cùng với việc thành lập Ban chỉ đạo về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định trên địa bàn Phường, Tổ công tác rà soát và xử lý thông tin về tàu cá trên địa bàn cũng được thành lập. UBND Phường đã chỉ đạo Tổ rà soát và xử lý thông tin về tàu cá, định kỳ hàng tuần tiến hành khảo sát, xác định vị trí, chụp hình toàn bộ tàu cá chưa đủ điều kiện hoạt động đậu bờ trên kênh Bến Đình, phường Vũng Tàu. Đồng thời Tổ rà soát và xử lý thông tin về tàu cá đã trực tiếp làm việc, vận động chủ tàu cá chưa đủ điều kiện thực hiện thủ tục gia hạn các loại giấy tờ liên quan như: giấy phép khai thác thuỷ sản, giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, đăng kiểm lại tàu cá. Đến giữa tháng 10/2025, Phường đã đề nghị xoá đăng ký 22 tàu cá trong 03 đợt, tổ chức quản lý các tàu cá không đủ điều kiện đã bán qua xã Long Hải nhưng chưa sang tên đổi chủ, và đề nghị thông báo danh sách tàu cá thuộc diện mất tích trên địa bàn Phường.
Siết chặt công tác quản lý tàu cá
Công tác quản lý đội tàu cá, đặc biệt là tàu hoạt động vùng khơi chưa đủ điều kiện đi khai thác thủy sản là nhiệm vụ trọng tâm để chứng minh tính minh bạch và tuân thủ pháp luật. Tính đến ngày 30/10/2025, tổng số tàu cá hoạt động vùng khơi chưa đủ điều kiện là 47 tàu, giảm 12 tàu so với thời điểm 01/7/2025. Kết quả này có được là nhờ các biện pháp rà soát và xử lý dứt điểm được triển khai nghiêm túc trong thời gian qua. Tình trạng của 47 tàu này được phân loại rõ ràng, cho phép chính quyền áp dụng biện pháp quản lý phù hợp. UBND Phường đã chỉ đạo Tổ rà soát và xử lý thông tin về tàu cá theo dõi, hướng dẫn chủ tàu hoàn thiện thủ tục, đồng thời quản lý chặt chẽ tàu đậu bờ trên kênh Bến Đình.
Đối với nhóm tàu cá hoạt động vùng lộng và ven bờ (từ 6m đến dưới 15m), công tác quản lý đạt được nhiều kết quả tích cực. Tổng số tàu chưa đủ điều kiện tính đến 30/10/2025 chỉ còn 07 tàu cá, giảm 34 tàu so với thời điểm 01/7/2025. Thành công này có được do UBND Phường đã hướng dẫn 11 chủ tàu gia hạn giấy phép khai thác và đề nghị xóa đăng ký các tàu không còn tồn tại. Tình trạng 07 tàu hiện tại gồm: 01 tàu đậu bờ mục nát do chủ tàu định cư ở nước ngoài, 03 tàu đã bán khỏi địa bàn và đề nghị xóa đăng ký, và 03 tàu đang thực hiện thủ tục gia hạn (trong đó có 01 trường hợp phức tạp do chủ tàu đã mất, gia đình đang làm thủ tục thừa kế).
Công tác phối hợp theo dõi tàu cá trên hệ thống VMS giữa Tổ rà soát và Chi cục Thuỷ sản và Kiểm ngư đã phát huy hiệu quả cao. Hiện chưa phát hiện trường hợp tàu cá trên địa bàn phường Vũng Tàu vi phạm pháp luật như vượt ranh giới trên biển hay tháo gửi thiết bị VMS. Đây là một tín hiệu tích cực, cho thấy ý thức tuân thủ pháp luật của ngư dân đã được cải thiện đáng kể nhờ công tác tuyên truyền và giám sát chặt chẽ.
Hiệu quả từ công tác tuyên truyền và quản lý cơ sở hạ tầng nghề cá
Bên cạnh các biện pháp hành chính, công tác tuyên truyền và quản lý cơ sở hạ tầng là hai yếu tố then chốt được Phường chú trọng. Đồn Biên phòng Bến Đá đã tổ chức tuyên truyền về chống khai thác IUU qua nhiều hình thức, bao gồm tuyên truyền trực tiếp cho các phương tiện khi xuất, nhập bến và phối hợp tổ chức 26 buổi tuyên truyền cho 560 ngư dân. Kết quả là nhận thức của ngư dân, xã hội và các thành phần liên quan về chống khai thác IUU đã được nâng cao.
Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị cũng tích cực sử dụng trang Zalo ngư dân Phường để thực hiện tuyên truyền thường xuyên, liên tục về Luật Thuỷ sản, chống khai thác IUU, và đặc biệt là Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân Tối cao về xử lý vi phạm liên quan đến IUU. Để tăng cường tính minh bạch, Phường đã niêm yết công khai danh sách tàu cá chưa đủ điều kiện khai thác thủy sản tại trụ sở UBND Phường và trụ sở khu phố, tạo điều kiện cho chủ tàu nhanh chóng liên hệ làm lại thủ tục hoàn thiện hồ sơ tàu cá.
Phường Vũng Tàu có 02 cảng cá loại II (Incomap và Xí nghiệp cơ khí tàu thuyền), do UBND cấp Tỉnh công bố mở cảng, Sở Nông nghiệp và Môi trường trực tiếp quản lý. Sự phối hợp quản lý được thiết lập thông qua Văn phòng đại diện kiểm tra, kiểm soát nghề cá Bến Đá với thành phần gồm Chi cục Thuỷ sản và Kiểm ngư, lực lượng Biên phòng và lãnh đạo cảng cá). UBND Phường thường xuyên phối hợp kiểm tra công tác bảo vệ môi trường và quản lý tàu cá đậu bờ trong khu vực mặt nước trước và xung quanh các cảng.
Mặt khác, đối với bãi ngang (điểm neo đậu các tàu cá nhỏ dưới 12m hoạt động ven bờ tại Công viên Bãi Trước), Tổ rà soát và xử lý thông tin về tàu cá (với đơn vị thường trực là Đồn Biên phòng Bến Đá) đã tổ chức quản lý, sắp xếp tàu cá neo đậu gọn gàng, đồng thời tuyệt đối không cho tàu cá có chiều dài từ 15m trở lên neo đậu, bốc dỡ thuỷ sản ngoài khu vực cảng cá được công bố.
Thách thức và biện pháp khắc phục
Dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, Phường Vũng Tàu vẫn đối diện với những nút thắt mang tính chất thường xuyên và liên ngành. Đó là khó khăn trong quản lý đội tàu. Số lượng tàu cá trên địa bàn phường rất lớn và thay đổi liên tục do chủ tàu thay đổi nơi cư trú, mua bán, chuyển nhượng. Điều này khiến công tác rà soát và cập nhật thường xuyên gặp nhiều trở ngại.
Cùng với đó, vấn đề đăng kiểm là một khó khăn dai dẳng. Tàu cá từ 12m trở lên phải đăng kiểm hàng năm, tạo ra sự phát sinh liên tục các tàu cá chưa đủ điều kiện khi chủ tàu chưa kịp làm thủ tục. Tình trạng cơ quan đăng kiểm không cập nhật kịp thời lên hệ thống quản lý tàu cá sau khi chủ tàu hoàn thành thủ tục cũng gây khó khăn cho việc đưa tàu ra khỏi danh sách không đủ điều kiện. Đặc biệt, UBND Phường không thể quản lý được các tàu cá đã bán ra khỏi địa bàn nhưng chưa sang tên đổi chủ, hoặc các tàu cá thường xuyên đậu bờ ngoài địa bàn Phường.
Trong thời gian tới, UBND Phường Vũng Tàu cam kết tiếp tục triển khai triệt để các giải pháp chống khai thác IUU theo Kế hoạch của Thành phố và Kế hoạch cao điểm của Phường. Trọng tâm là giao Tổ rà soát và xử lý thông tin về tàu cá tiếp tục rà soát, phân loại cụ thể từng tàu cá để xử lý dứt điểm từng trường hợp và quản lý chặt chẽ tàu đậu bờ.
Để tháo gỡ triệt để các tồn tại, Sở Nông Nghiệp và Môi trường cần kịp thời chỉ đạo các đơn vị cập nhật ngay các tàu cá đã gia hạn thủ tục (đăng kiểm, giấy phép khai thác, an toàn thực phẩm) lên hệ thống quản lý tàu cá, loại bỏ khỏi danh sách tàu không đủ điều kiện. Đồng thời xiết chặt công tác quản lý tàu cá, cập nhật thông tin, tham mưu UBND Thành phố các giải pháp, tổ chức quản lý đối với tàu cá đã bán ra khỏi địa bàn nhưng chưa sang tên đổi chủ và xóa đăng ký đối với các tàu cá không còn tồn tại; tiến hành thống báo mất tích đối với các tàu cá không xác định được vị trí tàu, không thể liên hệ với chủ tàu để xử lý.
Mặc dù còn tồn tại một số vướng mắc song Phường Vũng Tàu đã xây dựng được lộ trình rõ ràng để tiến tới mục tiêu xóa bỏ hoàn toàn tình trạng khai thác bất hợp pháp, hướng tới xây dựng một ngành thủy sản phát triển bền vững, có trách nhiệm.
Hương Trà